Podczas wykonywania niwelacji oczywistym jest fakt posiadania łaty niewelacyjnej. Jednak w zależności czy to będzie niwelacja przy pomocy niwelatora optycznego, elektronicznego, czy laserowego to odpowiednio potrzebujemy innej łaty. Łata wydaje się być zwykłym akcesorium, ale jej kształt i budowa znacząco wpływa na jej zastosowania. Łata posiada również różne podziałki, z czego każda ma własne, inne zastosowanie.
Łata niwelacyjna jest niezbędnym elementem niwelacji. Jednak w zależności, czy używamy niwelatora optycznego, elektronicznego czy laserowego, będziemy potrzebować innego rodzaju łaty. Różnice w budowie, z jakiego materiału łata została wykonana oraz posiadanej podziałce, determinują zastosowanie takiej łaty.

Materiał

Drewno
Zaczniemy od materiału z jakiego łata może być wykonana. Pierwsze łaty geodezyjne były wykonywane z drewna, oczywiście dzisiejsze łaty drewniane, dzięki zastosowaniu nowszych technologii są zdecydowanie lepsze. Tego typu łaty są powleczone różnymi powłokami ochronnymi, jednak musimy się liczyć, że drewno jest ze wszystkich materiałów używanych do produkcji łat, tym surowcem, który jest najbardziej wrażliwy na warunki atmosferyczne, a szczególnie na podciąganie wilgoci, co może wpływać na dokładność pomiarów. Dodatkowo taka łata będzie wykonana z długich i ciężkich segmentów co może być problematyczne podczas transportu.



Aluminium

Kolejnym materiałem jest aluminium. Łaty wykonane z tego metalu są wybierane najczęściej ze względu na swoją praktyczność oraz cenę. Ręczne przenoszenie takiej łaty, na przykład podczas zmiany stanowiska, jest bardzo łatwe, ponieważ łata jest bardzo lekka. Kolejną zaletą jest ich niewielka cena. Jednak łata wykonana z aluminium będzie niedokładna podczas pracy przy gwałtownych zmianach temperatury, np. gdy zmieniamy stanowisko z miejsca zacienionego w bardzo nasłonecznione. Aluminium jest metalem, który posiada dużą rozszerzalność temperaturową liniową oraz objętościową, a to z kolei może znacząco wpłynąć na dokładność pomiarów.



Włókno szklane

Następnym materiałem używanym do produkcji łat to włókno szklane. Łaty z tego materiału są już znacznie droższe od aluminiowych, lecz niosą ze sobą dużo zalet. Łaty są praktycznie całkowicie odporne na warunki atmosferyczne oraz nie ulegają korozji. Łaty fiberglassowe znajdują swoje zastosowanie podczas pomiarów w pobliżu przewodów linii wysokiego napięcia oraz przy sieciach trakcyjnych, ponieważ nie przewodzą prądu. Również praca z łatą fiberglassową zwiększa dokładność naszych pomiarów. Natomiast wada tych łat to ich waga. Łaty z włókna szklanego są zdecydowanie cięższe od aluminiowych, co będzie utrudniać pracę przy częstej zmianie stanowisk.

Inwar

Ostatnim materiałem, który omówimy to inwar. Jest to specjalny stop żelaza i niklu, który ma nadzwyczajnie mały współczynnik rozszerzalności. Niski współczynnik rozszerzalności niesie za sobą ogromną dokładność podczas wykonywania pomiarów. Jeśli więc chcemy wykonywać niwelacje precyzyjną musimy mieć w swoim wyposażeniu łatę inwarową. Niestety za tak dobrą łatę musimy  również dużo zapłacić. Jednak nie możemy dyskutować z taką ceną przy tak wysokiej dokładności produktu.



Długość

Łaty geodezyjne różnią się od siebie długością. W zależności od naszych potrzeb oraz miejsca pomiarów, powinniśmy odpowiednio wybierać długości łaty. Zbyt krótka łata może znacząco zwiększyć ilość stanowisk, co bezpośrednio łączy się z większą ilością pracy oraz większą szansą na ewentualne błędy. W drugą stronę również nie można przesadzać, po co mamy nosić “dodatkowe metry”, których i tak nie będziemy używać. W ofercie naszego sklepu możemy wybrać łaty o długościach odpowiednio 3m, 4m, 5m oraz 7m. Najpopularniejszą łatą wybieraną w naszym sklepie to łata FORGEO STANDARD o długości 5 metrów.

Składanie

Skoro zdecydowaliśmy się na pewną długość łaty, to zapewne nie wyobrażamy sobie jej transportowania w danym rozmiarze. Każdą łatę niwelacyjną da się złożyć, aby można było ją wygodnie transportować. Pierwsza metoda to składanie takiej łaty. Ta metoda stosowana jest przy łatach wykonanych z drewna. Poszczególne segmenty moją na końcach mocne zawiasy. Oprócz tego niektóre modele wykonane z aluminium również można je w ten sposób składać. Inną metodą, bardziej popularną, są łaty składane teleskopowo. Poszczególne segmenty wysuwają się z poprzednich aż do momentu ich zablokowania przez zatrzaski. Po pierwsze jest to wygodne ze względu na to, że nie musimy rozsuwać wszystkich segmentów. Po drugie taką łatę rozsuwaną teleskopowo, która będzie mieć podział milimetrowy, możemy wykorzystać jako rozsuwane przymiary.



Podziały i ich użytkowanie

Łaty geodezyjne bez jakiejkolwiek podziałki byłyby bezużyteczne, dlatego możemy spotkać kilka różnych podziałek, które mają swoje różne zastosowanie.



Podział typu “E”



Pierwszym, chyba najbardziej oczywistym, podziałem jest geodezyjne E. Jest to klasyczna podziałka geodezyjna, która posiada symbole E. Symbol E lub jego lustrzane odbicie będziemy widzieć co 5 centymetrów na łacie. Sama podziałka jest co jeden centymetr, a milimetry już musimy sami szacować. Może się wydawać przez to, że łata jest niedokładna, jednak jej wygląd jest odpowiedni, ponieważ z dużej odległości nie bylibyśmy w stanie odczytać zaznaczonych milimetrów. W przypadku tego podziału wartości wzrastają nam ku górze, więc w przypadku łaty teleskopowej powinniśmy rozsuwać łatę od najniższych segmentów.

Podział milimetrowy
Kolejnym miarą jaką możemy spotkać na łacie to podział milimetrowy. Zazwyczaj znajdziemy go po drugiej stronie łat z podziałem typu E. Pierwszą rzeczą, którą zauważymy podczas użytkowania podziału milimetrowego jest to, że nie zaczyna się on od 0. Drugą rzeczą, która nas zaskoczy to podział rośnie nie ku górze, lecz ku dołowi łaty. Ostatnia informacja jest taka, że wartości z podziału milimetrowego nie pokrywają się z wartościami znajdującymi się po drugiej stronie łaty, gdzie jest podział E. Całość może bardzo szokować i zastanawiać jak w takim razie z niego korzystać. Pierwszą propozycją jest oczywiście niwelacja, ponieważ chodzi w niej o różnicę wysokości między danymi punktami. Drugie zastosowanie już było wymienione przy okazji sposobu składania łaty. Dzięki temu podziałowi łatę możemy wykorzystać jako sztywny przymiar teleskopowy. To właśnie nam wyjaśnia, czemu podział nie zaczyna się od 0 oraz rośnie w dół łaty. W tym przypadku żeby poprawnie korzystać z tej funkcji musimy rozsuwać poszczególne segmenty od góry aż do momentu zatrzaśnięcia go, wtedy możemy zacząć wysuwać kolejny fragment. Wykonujemy odczyt długości poprzez zerknięcie na krawędź następnego segmentu, który nam pokazuje zmierzoną odległość.



Podział kodowy

Został nam jeszcze jeden bardzo specyficzny zapis a mianowicie łaty kodowe. Nie posiadają żadnej cyferki, więc taka łata ze zwykłym niwelatorem jest bezużyteczna. Łaty kodowe używa się jedynie z niwelatorami elektronicznymi. Niwelator widząc fragment takiej łaty, porównuje go z wgranym całym kodem i odczytuje wysokość. To jest jednak osobny artykuł dotyczący niwelatorów kodowych.




Asortyment sklepu
Znając już wszystkie możliwe materiały, rozmiary oraz podziałki możemy przejść do przeglądu konkretnych modeli. W naszej ofercie znajdziemy wiele łat niwelacyjnych, które są świetnie wykonane. Bez problemu można wybrać spośród naszego asortymentu łatę, która będzie idealnie odpowiadać postawionym jej wymaganiom.

Łata drewniana
Jest to model firmy Nedo wykonany z niezwykłą starannością. Zrobiona jest z 4 składanych segmentów z bezsęcznego drewna sosnowego lub świerkowego o łącznej długości 4m. Rdzeń łaty pokryty PCW, a boki podwójnie zabezpieczone folią. Zawiasy są bardzo wytrzymałe i wykonane z ocynkowanej stali tak samo jak kątowniki na końcach łaty. Jest to świetny wybór spośród drewnianych łat niwelacyjnych.

Łata aluminiowa, składana

Składana łata aluminiowa firmy Nedo. Bardzo dobrej jakości aluminiowe profile są niezwykle wytrzymałe. Są pomalowane na biało metodą proszkową, a boki podwójnie zabezpieczone. Zawiasy są również wzmocnione oraz zabezpieczone cynkiem. Całość zapewnia wieloletnie użytkowanie łaty.

Łata aluminiowa, teleskopowa, FORGEO

Łata teleskopowa firmy FORGEO wykonana jest z bardzo wytrzymałych, anodowanych profili aluminiowych. Jest świetnym narzędziem, które się sprawdzi w ciężkich warunkach budowlanych. Sprawdzony mechanizm zatrzaskowy zapewnia pewne i mocne blokowanie kolejnych segmentów, przy jednoczesnej łatwości ich odblokowania. Łata posiada podział geodezyjny E oraz podział milimetrowy, dzięki któremu może być wykorzystana jako sztywny przymiar teleskopowy. W zestawie otrzymujemy również pokrowiec. Jako wyposażenie dodatkowe dostępne są też libelle zaciskowe.
Do wyboru łata nielacyjna z podziałem 1 lub z podziałem 2

Łata fiberglassowa, FORGEO

Łata FORGEO wykonana z ogromną starannością z włókna szklanego. Ten materiał niezwykle trwały oraz odporny na warunki zewnętrzne. Podziałka jest dodatkowo zabezpieczona przez wystające krawędzie profilu. Oprócz dużej wytrzymałości takiej łaty, dodatkowo w stanie suchym nie przewodzi ona prądu, co za tym idzie, świetnie sprawdza się podczas niwelacji przy liniach wysokiego napięcia i trakcjach kolejowych. W komplecie otrzymujemy oczywiście pokrowiec.

Łata kodowa firmy Leica jest solidnie wykonana z aluminiowych profili. Oprócz kodu po drugiej stronie znajdziemy klasyczny podział E, więc możemy bez problemu kontynuować pracę w przypadku rozładowania akumulatorów w niwelatorze. Łata jest kompatybilna z modelami niwelatorów firmy Leica.

 
Łata laserowa FORGEO sprawdzi się świetnie podczas pomiarów niwelatorem laserowym z użyciem odbiornika. Łata ma dzieli się w połowie na dwa kolory w miejscu gdzie znajduje się zero dokładnej podziałki milimetrowej. Łata posiada wygodny i przesuwny uchwyt, na którym możemy zamontować odbiornik i bez problemu ustawić go dokładnie na żądanej wysokości.

Łata wykonana z inwaru, który przez niewielki współczynnik rozszerzalności zapewnia dużą dokładność łaty. Można ją wykorzystać do tworzenia osnów pierwszego rzędu jak i do precyzyjnych pomiarów wysokościowych obiektów inżynieryjnych. Łata posiada podziałkę kodową dla niwelatora DiNi, a błędy przypadkowe podziału są mniejsze niż 0,005 mm.



Akcesoria

Łaty niwelacyjne tak jak każdy ważny element służący pomiarom geodezyjnym posiada swoje dodatkowe akcesoria umożliwiające dokładną pracę. Trzymając łatę powinniśmy mieć pewność, że znajduje się ona w pionie, ponieważ każde przechylenie zaburza nam rzeczywisty wynik pomiaru. Dlatego niezbędnym jest aby łata posiadała libellę okrągłą. Do wyboru mamy taką, którą możemy zamontować na stałe lub libellę firmy FORGEO, która może być każdorazowo przykładana nie tylko do łaty ale również do tyczek. Ustawiając łatę musi ona znajdować się stabilnym miejscu, to zapewniają nam przenośne punkty wysokościowe, czyli podstawki do łaty. Potocznie nazywane jako żabki geodezyjne to niewielka, ciężka płyta posiadająca trzpień do ustawienia łaty oraz uchwyt do łatwego przenoszenia. Dzięki nim pomiary są dużo pewniejsze. Bez problemu znajdziemy wszystkie akcesoria w różnych wariantach w ofercie naszego sklepu.